On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı “aydın-bürokrat” kuşağının seçkin isimlerinden Abdüllatif Subhi Paşa (1818-1886), İbn Haldun’un dünya tarihi niteliğindeki el-ʿİber’inin kadim milletlerin tarihine dair kısımlarını Miftâhu’l-İber başlığıyla Osmanlı Türkçesine kazandırmıştır. Bununla birlikte Subhi Paşa, el-ʿİber’e yalnızca bir mütercim olarak değil, metnin imkânlarını genişleten bir şârih olarak da yaklaşır. Tekmiletü’l-İber (1862), Miftâhu’l-İber’in doğrudan devamı ve zeylidir: Büyük İskender sonrası ...